Mien Moderspraak is Plattdüütsch. Neven dat schrieven vun opregenden Kriminaalgeschichten, denk ik mi ok geern Döntjes un Riemels ut. Dorüm will ik hier af un tau wat op Platt vertell'n. Mol wat to'n Nadenken – mol een Döntjes - mal lütte Riemels.
… un dat dat klor is: "Wer hier tut klaun, der wird verhaun!" Schöön Bescheed seggen un fragen, sonst gifft dat wat achter de Riestüten!
(Alle Kopier- und Urheberrechte liegen beim Autor!!!)!
»Manchem erscheint die niederdeutsche Sprache grob, und sie mögen sie nicht. Ich habe diese Sprache immer geliebt. Das Plattdeutsche kann alles sein: zart und grob, humorvoll und herzlich, klar und nüchtern.«
Kurt Tucholsky
Wiede un See
Wiede un See
Ik leev dat so dull
Wenn mien Blick sik verlert
Bet to Kimm na hin
Und noch wieder, so wiet
Wieder as de Ewigkeit vun al dat Sien
Ströpende Seel
In de Schöönheit de See
See
Büst Heimat un Freeheit
Büst leeflich un sacht
Büst unbannig tonicht makend togliek
Büst de Luft de ik aten dei
De ik aten mutt
Son’s bliev ik doot
Büst Levenselexier
Wiede un See
Ik leev dat so dull
De See is Ewigkeit …
Wi sünd bloots korte Tiet …
To Besöök an Strand …
Kieken un Wunnern us …
Aten de Wind …
Hör’n de Bülgenslag …
Bet wi torüügkomen …
Na Huus seilen …
Muddern’s Heeksprung
Mien Öllern weern an Enn vun Sommer gern an Brommelbeer un Flederbeern sammeln. Denn güng dat rund um Plön mang de Wischen, Knicks un an Wooldrand lang, jümmer op de
Söök na de allerbesten Beer’n.
Tohuus hett mien Mudder denn Flederbeersaft un Brommelbeermarmelaa dorvun maakt. Un ik kann mi noch goot an ehr Fledderbeersupp mit Klümp entsinn. Lecker, mi lööpt jümmer noch dat Water in’t Muul
tosoom. Wat för’n kulinarischen Leckerhapen dat weer. Sowat gifft dat hüüttodaag ni mehr.
Ik weet noch ganz nau, as ik so teihn oder ölven Johr oolt weer, dor weern wi wedder los mang de Wischen. Dat weer inne Neegde vun Rathjensdöörp, an Trammer See. Mien
Öllern weern an plücken un an plücken. De Emern weern meist vull un wi wull’n al langsam Tohuus.
Dor süht mien Mudder achtern Tackeldraht groote Brommelbeern. Schöön un knüppeldick as Pluum. Fix is se övern Tuun klattert un bi de Beern. De mutt se op jede Fall noch hem, sä se.
Ne ganze Tiet hebb mien Vadder un ik se nich mehr seh’n. Aver op eenmaal kümmt se över de Wischen anpes’t. Dat süht liekers ut, as wenn de Düvel achter ehr ran weer. Doch dat weer nich de Düvel,
sondern een utwussen, tweedusend Pund swoor’n Tuchtbull. Een Schwattbunten Prachtexemplar. Mien Mudder lööpt gau as so’n Sprinter bi de Olympischen Speel, aver de Bull kümmt jümmer neeger. Doch ehr
vulln Emmer mit al de Brommelbeern press Muddern an sik, as’n Schatz. Se wull em ni fall’n loten. Un se löpt un löpt, un de Bull achteran. Ik hör schon meist de ganze Arena »Olé« ropen. Mudder
Rönnau, de norddüütsche Torero.
Doch wat denn passert, dat is liekers kuum to glöven, aver ik weer dorbi. Ik heff dat mit mien egen Oogen seh’n. Wohrhaftig!
Kort vör dat Gatter schmiet se mien Vadder den vull’n Emmer to. De roote Emmer seilt dörch de Luft un mien Vadder fangt em gekonnt op. Doch de Bull hett mien Mudder meist faatkregen, aver se waart
jümmer noch ’n beten schneller un springt in een grooten Heeksprung, Kopp toeerst över dat Gatter. In de Luft maakt se een erstklassigen Salto un lann op ehr’n Moors in weeke Gras. De Bull blievt
abrupt stahn, snuuvt wööst, wöhlt mit sien rechten Huf op de Eer.
To’n Glück begööscht he sik aver schnell un trollt sik. Dorbi klatscht noch een dicken Fladen Kohschiet op de Eer, damit wi to weeten kriggt, wat he vun uns hölt.
Mien Öllern lacht sik doot. Ik stah dor, mit open Snuut un koom ut dat Wunnern nich rut. Mien Mudder … toll, wat de kann. Een wohre Heldin! Se lacht jümmer noch, kieck mi lütten, verbiesterten Bengel
an un seggt: »Tja, ik weer fröher in Turnvereen. Dor is doch woll noch wat hangen blieven.«
As wi uns op’n Weeg no Huus maakt, lees ik een groten Schild an’t Gatter:
… ach ja, de Brommelbeern hebben in dat Johr besonners goot smekt.
© 2017 Jörg Rönnau
Winternacht
Ik kiek ut’n Fenster rünner,
de Sünn geiht langsam ünner,
nu is dat weer sowiet,
nu breekt se an, de Wintertiet.
Sacht, ganz sachten,
stiegt de witte Nevel op,
över de froor’n Wischen.
Lies, ganz liesen,
höör ik in de Still dorop,
wat mi de kolde Winter seggt un wies,
alln’s dor buten is vull Ies.
Stiev un sturr vun Frost sünd Gras un Spiern,
na Oosten hin blenkert al de eerste Steern.
De Roh un Still, de is so wunnerbor,
un wiest uns all, in düsse Tiet,
suutje op dat groot Ereignis hin,
denn nu steiht al de Lüüd in Sinn:
Wiehnachten is nich mehr wiet,
de sinnig, liese Tiet in Johr.
Wo de Minschen to sik kümmt,
ünnern Wiehnachtsboom,
wo de Minschen liesen sünd,
ünnern winterlichen Hevensdroom.
Wo de Steern, blenkert as sünst nie,
un een uroolt, sachten Melodie,
uns een Weeg to’n Freeden wiest,
sachten so as Engelssang, ganz lies.
Freeden treckt nu in der Haarten in,
Freeden steiht nu all in Sinn,
Freeden hier bi uns op düsse Welt,
Freeden ünner’t Steernentelt.
Kiek ut’n Fenster, un segg Dank,
krieg in mien Gesicht een lütt Grien,
freu mi so, över düssen Momang,
denn buten fang dat an to snien.
Mien Fru un ik gahn geern an Meer spazeren. An de Oostsee oder Noordsee jümmer an de Waterkant lang. Dorbi kiek wi geern op See. »Nakieken of dat Meer noch do is«,
nöömt wi dat. Do künnt wi nich noog vun kreegen. Is denn ok schietegal wat förn Weder buten is. Sünn oder Regen, Storm oder een sachten Wind. Kanns dusend mol an de Waterkant lang lopen, un nienich
is dat so as vördem. Jeden Daag is ’n Ünnerscheed to sehn. Jümmer ’n beten anners. Dat Licht, de Bülgen, de Sünn, de Wulken, de Heven, de Kimm, de Möven, de Sand, de Luun …
Aver elkmal is dat schöön. Jo!
Mien Fru un ik, wi sünd Meerminschen. Wi hebbt dat Meer leev, egal of windstill oder rusig.
Eenmol weern wi an Strand achtern Diek. Wi weern al een bannig Stück lopen, do hebbt wi een Buddel funn. Mang de ganzen Seetang legg se dor. Gröön, bannig afschabbert
un ’n poor Muscheln weern do ok an. Sogor een Deckel harr de Buddel noch. Un se weer oolt. Richtig oolt. Dat weer uns foorts klor. As wi se opsammeln, künnt wi dorin een tosamenrullt Stück Papier
sehn. Worhaftig, wi hebben een Flaschenpost funn. Een richtigen Flaschenpost!
Minschenskinners wat weer ik neeschierig wat do wohl bin weer.
Ik heff versöökt denn Deckel aftokreegen, aver dat Ding weer asig fast. Also hebbt wi de Buddel mit na Huus nohm. Wi kunn dat meist gornich aftöven natokieken, wat för een Naricht do bin steihn
dä.
Tohuus hebbt wi se toerst op’n Köökendisch stellt un bekeken. Gröön weer de Buddel, un mit so’n poor Ornamenten op. De weern aver ok bannig afschabbert. Wi menen, dat wi een Lööwkopp dorop erkennen
kunn. Nu nehm ik een Knief un fummel dormit ganz sachten den Deckel af. In mien Gedanken seh ik al de Schatzkoort vun Käpt’n Flint oder Klaus Störtebeker dor binnen. Een echten Piratenschatz! Nu sünd
wi riek, sä ik to mien Fru!? Endlich riek! Steenrieck! Al de Sorgen vun so’n armen Schriever as ik dat bün sünd vorbi. Ne wat schöön!
De Deckel plummst op’n Disch un achteran fallt een tosamenrullt Stück Papier rut. Tosamenbind mit een ooln Tüdelband dat al utenanner bröselt. Dat Papier weer bannich
bruun. Ik fummel langsam dat Tüdelband af. Vörsichtig rull ik dat Blatt op. Wohrhaftig do steiht wat op. Aver vun de Schrift künnt wi fast nix mehr lesen. De Farv vun de Dint is in de ganze Tiet in
Meer verlopen. De Bookstaven sünd nich mehr so richtig to erkennen. Mit veel Fantasie kunn wi „…5…°N / 11°O" entziffern. Wieder ünnen steiht sowat as "Heinrich" ode "Hinnerk" un
"Juli 1908". Minschenskinner, so oolt! Bummelich över hunnert Johr. Boah ey, wöörn mien Kinner nu seggen.
Liekers bün ik toeerst een beten dalslaan. Keen Schatzkoort vun Käpt’n Flint oder Störtebeker. Mööt wi also doch arm blieven. So’n Schiet. Aver egal, mien Fru un ik, wi freun uns denn doch över de
Flaschenpost.
Wokeen düssen Breef wohl schreven hett? Weer dat een lütten Jung, de in sien Ferien de Flaschenpost in de Oostsee schmieten hett? Oder een Fischer? Oder jeedeen
Seemann, de een schöönen Dunas dorvun harr? Oder villicht weer de Buddel de letzte Hopen vun een Schippsbrüchigen, un nu is he all lang dood un sien, vun Dwarslöpern opfreten, Knoken liggen
jichtenswo an een eensamen Sandstrand ünner Palmen?
Wi weet dat nich, un ik ward dat wohl ok mien Leevdaag nienich beleeven. Aver so’n Flaschenpost, dat is doch een schöön Fund an de Waterkant. Egal wokeen ode woher, man kann so schöön drömen
dorbi.
Bi’n spazerengahn an de Ostsee hol ik nu de Oogen op, un kiek jümmer genau hin, wenn enerwegens een oolen Buddel liggen deit.
De Buddel un de Flaschenpost vun damals is in de twischentiet wech. Jichtenswann bi een Ümtog verschütt gahn. Aver weer weet, villicht find ik jo doch noch mol een anner’n Flaschenpost, un denn is do
bestimmt een Schatzkoort vun Käpt’n Flint oder Klaus Störtebeker bin …
… un denn warr ik doch noch riek, dat weet ik!
Hörst du …
Hörst du dat Ruschen de Bööm,
hörst du se Määrken vertell‘n.
Sühst du ehr elysischen Drööm,
de in denn Heven gah‘n.
© Jörg Rönnau
De Appelkarn
Mien Opa Otto harr jümmer Grappen in Kopp. Sien Leven lang hett he Geschichten vertellt. As ik noch lütt weer, dor hett he mi jümmer Geschichten vertellt, de weern kuum to glöven.
Aver dat weer mien Opa, un ik heff em alln‘s glövt, wat he mi vertellt hett. Un ik harr em leev.
Eenmol sitten wi in Goorn un eten een Appel. So‘n schöön, lecker Holsteener Cox. Opa harr een un ik ok. Ik harr mien toerst opeten un schmiet den Rest op‘n Komposthupen. Opa kiekt mi verbiestert an un sä, dat dat Karnhuus vun Appel dat Allerbest is. Denn freet he den ganz Rest vun Appel op. Dat ganz Karnhuus! He sä, man mutt aver oppassen dorbi, dat man de Karn ornlich dörchkaut, sünst passert, wat em mol as jungen Keerl passert is.
Nu wöör ik neeschierig un froog Opa, wat denn passert is.
He vertellt mi, dat he mal een Appel mitsamt Karnhuus opeten harr. Dree Weken later markt he so‘n Kniepen in Moors. He is denn to‘n Schiethuus gahn un hett nakeken wat dat weer. Een lütten Appelboom is em ut‘n Moors wussen. Opa sä, he is denn to‘n Dokter gahn. Vunndaag mutt he denn jede Week eenmol to‘n Dokter, dormit he de Appeltelgen afsnieden kunn. So güng dat denn över twee Johr. Jichtenswann is de Appelboom aver vun alleen in dat Plumpsklo fulln un weer weeg. Un Opa sä, dat dat meist schaad weer, dat he keen Moorsappel oornen kunn. He harr geern mol so‘n delikaten Frucht probert.
© Jörg Rönnau, 31. August 2015
Sünnbloom
25. Juli 2015
Een Lüchten mang dat veele Gröön,
ik kiek allen’s an, wi wunnerschöön.
De Sünn schient op de geele Pracht,
Sünnbloom blenkert, un mit veel bedacht,
sett sik een Imm op de groot Blöö
un dücht sik,
wat vundaag doch för een Möh.
Doch wenn ik op so’n Schöönheit sit,
de sik so’n Möh för mi moken hett,
denn lann ik geern op di,
un denk so still bi mi:
Een Meesterwark un ok een Droom,
is düsse schööne Sommerbloom.
© Jörg Rönnau
Koalititionsvertrag „Bündnis für den Norden“ (Präambel III.3):
Sprache ist der Kulturträger Nummer eins der Minderheiten . . . Die Sprachenvielfalt Schleswig-Holsteins ist bundesweit einmalig und eine Bereicherung für das gesamte Land. Neben dem Hochdeutschen und den Minderheitensprachen Dänisch, Friesisch und Romanes gibt auch die plattdeutsche Sprache dem Land einen kulturellen Reichtum, den wir pflegen und nutzen wollen.
Droomsteen
30. Juni 2015
Lütten Steen
in mien Hand
Millionen Johr oolt
Lavasteen
smiet di
in Nachtheven
Steernenheven blenkert wunnerschöön
Mien Gedanken
sünd bi di
kam di achteran
du treckst se mit
in Wind
wi flöög
dörch de Wulken
sweven
gahn sachten
mit‘n Maandlicht
Uns Floog
dreiht
dörch’t Gemööt
dörch’t Seel
Ewigkeiten
Sekunnen
Tiet un Materie
Verbinnen sik
in’t schummerige Licht
setten sik langsam daal
to’n Lannen
in mien Hand ...
... Droom.
© 2015 Jörg Rönnau
De Sülvermann
Eenmal in Johr is "Kieler Woche". Dat gröötste Seglerdrapen, Volksfest un Johrmarkt vun ganz Europa, jo, wenn nich sogor vunne ganz Welt.
Denn steiht de Landshauptstadt vun Sleswig-Holsteen ördentlik Kopp. Remmidemmi alltohoop. Op de Straaten, op‘n Raathuusplatz, anne Kiellinie, op de Krusenkoppel u. u. u.! Meist as so‘n Narrenhuus anne Waterkant. Överall Musik, Vörstellungen, Straatenkünstler, Segelboote, Danz, Konzerte, Windjammer, Schipp vun Marine ut de ganz Welt, … un nich to vergeten de Europäische Markt op‘n Raathuusplatz. Do gift dat kulinarische Spezialitäten ut aller Welt. Wenn du di do dörchfreten hest, denn hest du Buukweh, bis arm as so‘n Karkmuus, un bruukst erst mal een Verteiler, also‘n Köm, wat Hochprozentiges. Gifft dat do ok, un smeken deit dat alln‘s good, aver mien Frau seggt jümmer to mi, dat ik verfreten bin.
Wi harr‘n schon grooten Barg Spaaß bi‘n Bummeln op de Kieler Week.
As de Kinner noch lütt weern, so bummelich dree oder veer Johr oolt, do hebbt wi wat belevt, dat mut ik ju vertellen. Dat weer ANNO 2001. Wi weern an Namiddag de Kiellinie lang, un wull‘n to de Krusenkoppel. Do gifft dat jümmer veel för de Kinner to‘n speelen. So op‘n halfe Weeg, weern de Göörn schon mööd un wi bruken een Paus. Also setten wi uns, so Höhe Landeshuus, op ne Bank un kiek so‘n beten op de Kieler Föör rut. Schipp kieken. Wunnerschön, denn de oll‘n Segelschipp kemen grad vun de Windjammerparade torüch. Ik bekiek mi graad de russ‘sche Krusenstern mit‘n Fernkieker, do sech mien Lütten: »Kuck mal Papa, ein Silbermann!«.
Wohrhaftig! Blot een poor Meter vun uns weg, steiht een Sülvermann op‘n Müllemmer. Vun Kopp bet to de Schoh in sülver Kledaasch, sogor dat Gesicht weer sülvern anmal‘t. Vor em steiht een Hoot mit‘n büschen Lüttgeld. Dat weer so‘n Straatenkünstler, een Spaassmaker or Pantomime. He süht uns an, pliert de Kinner fründlich to, un seegt: »Pause! Nun genehmige ich mir einen Kaffee und ein lecker Fischbrötchen.«
He spring vun sein Müllemmer rünner, un as he dörch de Luft na ünnen flöög, do gift dat een luuten »Riittsssch«. Sien Büx weer oprieten. Meist föffteihn Zentimeter op‘n Moors, man kunn sogor sien roote Ünnerbüx seh‘n.
De Sülvermann weer an fluchen. De Kinner beobachten dat Spektakel mit apen Snuut, un ik kunn mi fast ni hohl‘n. Ok mien Fru is kort för‘n Lachen. Blot ni hinkeken, denn prust ik los, denk ik noch.
Ümmer weer föhlt un kiek de Sülvermann no sien tweie Büx. He süht meist büschen misslik ut. Doch denn kiek he uns an, he harr jo mitkreegen, dat wi em beluert. Dat süht so ut, as wenn he‘n Infall harr. De Sülvermann kümmt op uns to, grient un seggt: »T‘schuldigung, aber haben Sie vielleicht mal Nadel und Faden für mich. Frauen haben doch immer sowas in ihrer Handtasche?«
Mien Fru harr twoors er Handtasch dorbi, aver Neihtüüch weer do nich bin.
Belemmert bedankt sük de Sülvermann, maakt sik op‘n Weeg un verschwindet in een Batzen vun Lüüd. Kotte Tiet later kümmt he trüch, un grient as so‘n Honnigkokenpeerd. In sien Hand hett he wohrhaftig een lütte Neihnadel un een gröön Faden. He sett sik op de Bank bito, treckt blank, also treckt de Büx ut, un versöökt sien Büx to neihen. Aver he stell‘t sik dorbi so tüffelig an, dat mien Fru opsteiht un em froogt, op se hölpen kunn? He strahlt se an, man kunn lieckers de Steen höörn, de em vunne Schuller rünnerfallt, un meent: »O Madame, dass wäre zu nett. Ich komme damit nicht zurecht.«
Fix hett mien Fru dat groote Lock trecht neiht. Wat'n schön Anblick, een gröön Faden op‘e sülvern Büx.
Ne, wat weer de Sülvermann glücklich, as he sien Büx wedder antreckt, un freut sik, dat he vundaag so‘n Dusel harr.
Fix jumpt he as so‘n Aap op sien Müllemmer un gifft uns een Extravörstellung vun sien Könen. He maakt sien Vörstellung so goot, dat de Lüüd stahn blieven un tokieken deit. Foorts weer sien Hoot vull mit Lüttgeld, un ik heff sogor een or twee Schien binnen seh‘n. Hett em de tweie Büx jo woll Glück bröcht.
As wi uns vun em verafsched, winkt he uns noch lang achteran … de Glücks-Sülvermann mit sien tweie Büx.
© 2015 Jörg Rönnau
Witte Wulken
Witte Wulken trecken
över‘t wiete, platte Lann
määrkenhaftig Drööm gahn
över helle, meerumspölt‘n Sand
In de Feern, wiet weg
trecken Möven dörch de graage Luft
Schöpfung
Geern rüük ik den Ruch vun Meer
denn dat kümmt vun Ewigkeit her
Schöpfung
Mit‘n sachten Wind
de de Huut umweiht
een Droomgebed op Reisen geiht
© 2015 Jörg Rönnau
»Die niederdeutsche Sprache spricht noch geradezu und sagt, was sie meint. Entbehrt sie der Übung in der Abstraktion, so hat sie dafür sinnliche Sicherheit, die nicht zweifelt an dem, was die Augen sehen und die Hände fassen.«
Johann Wolfgang von Goethe
»Erst im Lande der Niederdeutschen habe ich den ganzen Umfang der deutschen Muttersprache begriffen.«
Gottfried Ephraim Lessing